www.zefe.org

Ocena i kontrola projektów unijnych to proces ciągły, który towarzyszy projektowi od momentu jego zgłoszenia aż do zakończenia i rozliczenia. Można wyróżnić kilka kluczowych etapów, na których przeprowadzane są różne formy oceny i kontroli:

Etapy oceny i kontroli projektów unijnych

1. Etap składania wniosku

• Ocena formalna: Sprawdzenie, czy wniosek został złożony zgodnie z wymogami formalnymi konkursu lub programu.
• Ocena merytoryczna: Analiza, czy projekt spełnia kryteria merytoryczne, takie jak celowość, innowacyjność, efektywność czy zgodność z celami programu.

2. Etap negocjacji i podpisania umowy o dofinansowanie

• Negocjacje: W przypadku pozytywnej oceny wniosku mogą odbyć się negocjacje dotyczące szczegółów projektu, w tym budżetu, harmonogramu czy zakresu działań.
• Kontrola umowy: Sprawdzenie, czy zawarta umowa o dofinansowanie jest zgodna z obowiązującymi przepisami i wynikami oceny wniosku.

3. Etap realizacji projektu

• Kontrola okresowa: Regularne sprawdzanie postępów realizacji projektu, zgodności z harmonogramem i budżetem, a także przestrzegania warunków umowy.
• Kontrola na miejscu: Wizyty kontrolne w miejscu realizacji projektu w celu weryfikacji prowadzonych działań i osiąganych efektów.

4. Etap rozliczenia projektu

• Ocena sprawozdań: Dokładna analiza sprawozdań finansowych i rzeczowych, w celu potwierdzenia prawidłowego wykorzystania środków finansowych i osiągnięcia zakładanych efektów.
• Kontrola dokumentów: Sprawdzenie kompletności i prawidłowości dokumentacji projektowej.
• Ocena końcowa: Całościowa ocena realizacji projektu pod kątem osiągnięcia celów, efektywności wykorzystania środków oraz trwałości efektów.

5. Etap po zakończeniu projektu

• Kontrola ex post: Ocena długofalowych efektów projektu i jego wpływu na otoczenie.
• Audyt: Może być przeprowadzony w celu weryfikacji prawidłowości rozliczenia projektu i wykrycia ewentualnych nieprawidłowości.

Najważniejsze aspekty oceny i kontroli projektów unijnych:

• Ocena formalna: Weryfikuje kompletność dokumentów, kwalifikowalność beneficjenta, działań i wydatków.
• Kryteria kluczowe: Muszą być bezwzględnie spełnione, aby projekt przeszedł ocenę formalną.
• Ocena merytoryczna: Bada zawartość projektu, jego zgodność z celami programu, efekty w postaci wskaźników produktu i rezultatu.
• Kryteria dostępu: Ich niespełnienie skutkuje odrzuceniem projektu na etapie oceny merytorycznej.
• Kryteria punktowe: Decydują o pozycji projektu na liście rankingowej i szansach na dofinansowanie.
• Kolejność składania wniosków: Ma znaczenie, gdy w danym działaniu programu nie ma kryteriów merytorycznych punktowych.
• Przestrzeganie prawa: Projekty muszą spełniać kryteria wynikające z prawa, np. dotyczące zakazu dofinansowania dla niektórych podmiotów.
• Umowa o dofinansowanie: Jej podpisanie oznacza przyznanie środków, ale podlegają one kontroli.
• Zmiany w projekcie: Wymagają akceptacji Instytucji Wdrażającej.
• Kontrola: Może dotyczyć dokumentów finansowych i technicznych, wskaźników, promocji.
• Odmowa kontroli: Może skutkować wypowiedzeniem umowy o dofinansowanie.
• Protokoły kontroli: Zawierają wyniki i ewentualne zalecenia.
• Trwałość projektu: Oznacza brak "zasadniczej modyfikacji" po jego zakończeniu.
• Okres trwałości: Typowo: 5 lat dla JST, 3 lata dla przedsiębiorców.

Ewaluacja

• Celem ewaluacji jest sprawdzenie, czy cele projektu zostały osiągnięte i jakie są jego efekty.
• Narzędzia ewaluacji: wskaźniki, matryca logiczna.
• Różnice między ewaluacją a kontrolą: Ewaluacja skupia się na efektach, a kontrola na zgodności z procedurami.

Szczegółowe informacje można znaleźć na stronach internetowych poszczególnych programów operacyjnych.